Ενάντια στην πάσχουσα λογική των κομικς

Τέλος δίνει συνέντευξη σε έναν κριτικό και μιλάει για πολλή ώρα στο μαγνητόφωνο. Τότε ο δημιουργός ελευθερώνεται, ο μοραλισμός του μετριάζεται και γεννιούνται κάποιες άλυτες αντιφάσεις: «Τα κόμικς είναι το πιο ελεύθερο μαζικό μέσο» λέει. Πράγματι, ο δημιουργός δεν υφίσταται την τυραννία του τηλεοπτικού sponsor, οι περιορισμοί ανάμεσα στους οποίους κινείται είναι πολλαπλοί, όμως κανείς τους ιδιαίτερα τυραννικός. Έτσι, ο δημιουργός είναι ελεύθερος να εκφράσει στο κοινό του κάθε ιδέα που του περνά από το μυαλό. Βεβαίως έχει ορισμένα όρια: προπαντός, πρέπει να ενεργεί κατά τρόπον ώστε «η ιδέα να φαίνεται αρκετά καθαρά και να γίνεται κατανοητή από τον μεγαλύτερο δυνατό αριθμό ανθρώπων». Όμως, η συνθήκη αυτή δεν αλλάζει συνολικά την ιδέα της έκφρααης; Ο Καπ απαντάει αρχικά αφήνοντάς μας να υποθέσουμε ότι πράγματι δεν τον ενδιαφέρει να εκφράζεται: «Η πρώτη μου σκέψη είναι να γίνω τόσο διασκεδαστικός και να περιπλέξω τόσο τον αναγνώστη ώστε να τον αναγκάσω να με διαβάσει και την επόμενη μέρα». Επομένως, απλή εμπορική σκοπιμότητα; Όχι, ο Καπ προσθέτει ότι έχει «ορισμένες αντιλήψεις για τον κόσμο και τον άνθρωπο, που θέλει να τις προτείνει στους αναγνώστες του». Επομένως, παιδαγωγική σκοπιμότητα. Πώς όμως συντίθεται αυτό το παιδαγωγικό σχέδιο; «Πιστεύω ότι οι άνθρωποι ενδιαφέρονται για δύο ή τρία πράγματα. Ενδιαφέρονται για τον θάνατο• διασκεδάζουν με τη σκέψη του θανάτου. Αυτή είναι η βάση όλων των περιπετειών του Li'l Abner. Yπάρχει μια διαρκής ερωτοτροπία με τον θάνατο• υπάρχει πάντα ο θρίαμβος σε κάτι που πιστεύαμε ότι θά 'πρεπε να μας κατατροπώσει. Έτσι πιστεύω ότι ο Li'l Abner προτείνει ένα είδος φυγής από το βέβαιο τέλος. »Έπειτα, νομίζω ότι οι άνθρωποι ενδιαφέρονται για τον έρωτα, απ' όλες τις απόψεις. Πολύς κόσμος νιώθει αποτυχημένος στον έρωτα. Αυτό που συμβαίνει στον Li'l Abner είναι ότι ακόμα και η αποτυχία πραγματοποιεί τις ερωτικές φαντασιώσεις. Οι αδέξιες, γελοίες, θλιβερές αποτυχίες των κατοίκων του Dogpatch κάνουν εμάς τους υπόλοιπους, που είμαστε τόσο εκτεθειμένοι στην αποτυχία των πόθων μας, να νιώθουμε ίσως κάπως λιγότερο ηλίθιοι και ανίκανοι. »Και τέλος, νομίζω πως νοιαζόμαστε και γι' αυτό που ονομάζουμε τύχη ή δύναμη — ό,τι είναι αποτέλεσμα κάποιας νίκης, κάποιου συναγωνισμού με άλλον για την κατάκτηση ενός πράγματος. Ο θάνατος, ο έρωτας και η εξουσία είναι τα τρία μεγάλα ενδιαφέροντα του ανθρώπου. Και βρίσκονται στις ρίζες κάθε ιστορίας του Li'l Abner... »Νομίζω ότι ολόκληρη η σημασία της ύπαρξης, η επιβράβευση για το ότι ζήσαμε μια άλλη μέρα, είναι ότι η μέρα που ζήσαμε ήταν λιγότερο άσχημη απ' ό,τι θα μποροΰσε να είναι. Νομίζω ότι η μεγαλύτερη ικανοποίηση των αναγνωστών του Li'l Abner είναι ότι όσο άσχημη κι αν ήταν η μέρα τους, αυτοΰ (του Li'l Abner) ήταν χειρότερη». Τι να προσθέσουμε σ' αυτές τις δηλώσεις; Ότι εμπνέονται από μια πανάρχαιη και στοιχειώδη φιλοσοφία, από μια τραγική και αφηρημένη απαισιοδοξία. Ότι από τη στιγμή που γίνεται παιδαγωγικό σχέδιο (πείθοντας τους άλλους για το γεγονός ότι παρ' όλ' αυτά ζουν κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο), από τη στιγμή που γίνεται καθημερινή τροφή για τους πολίτες ενός μαζικού πολιτισμού, που ήδη βαρύνονται από την υποψία του ετεροκαθορισμού, της παθητικής χειραγώγησης από μια εξουσία που τους ξεπερνά, η φιλοσοφία αυτή δεν ξεχωρίζει σε τίποτα από την ηθική της ευημερίας και της φτήνιας, όπου στηρίζεται ο πολιτισμός του κέρδους και της κατανάλωσης. Μήπως, λοιπόν, ο Αλ Καπ δεν είναι παρά πιστός υπηρέτης της εξουσίας, εφευρέτης ενός θαυματουργού καταπραϋντικού φαρμάκου που εγχέεται με καθημερινές δόσεις σε μια κοινότητα πενήντα εκατομμυρίων πιστών; Το κείμενο είναι από τους Κήνσορες και Θεράποντες του Ουμπέρτο Έκο, μτφ Έφη Καλλιφατιδη, εκδ Γνωση. Ο τίτλος του ποστ είναι ένα φτηνο λογοπαίγνιο, μέσω μπαζ παρά rotas.