Ακίνδυνος Ur-Αντιφασισμός

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΧΩΡΙΣ ΕΛΠΙΔΕΣ

Οι λίγες γραμμές που η Lia Quilici αφιέρωσε στην έννοια αντιδραστικός (στο άρθρο της με τίτλο «Η παραβολή του καλού αντιδραστικού», τεύχος 47 του «Espresso») και οι ευγενικές διαμαρτυρίες του Wilcock φέρνουνε στο προσκήνιο ένα πρόβλημα που δε θα ήταν άσχημα να εξετάσουμε. Η απερίσκεπτη χρήση ιστορικά καθορισμένων όρων για να προσβάλουμε τον αντίπαλό μας (ακόμη κι όταν του αξίζει) μας εμποδίζει να δούμε ξεκάθαρα ποιος είναι ο αντίπαλος. Με τον όρο «φασιστικές», για παράδειγμα, πολλοί καταδικάζουνε σήμερα ένα σωρό διαφορετικές μεταξύ τους ιδέες κι έτσι χάνεται η σαφήνεια γύρω απ' αυτές. Αποτέλεσμα, δεν ξέρουμε ποια είναι τα κατάλληλο μέσα για να τις πολεμήσουμε πραγματικά. Για παράδειγμα, ήτανε για μένα πολύ χρήσιμο το βιβλίο του Nerio Minuzzo για την Ελλάδα (Όταν καταφτάνουν οι συνταγματάρχες), γιατί έχει το θάρρος να πει ότι το καθεστώς αυτό δεν είναι φασιστικό. Εγκαταλείποντας μια κοινοτοπία που βρίσκουμε συνέχεια στο στόμα του καλού δημοκράτη, ο Minuzzo —αφού ανάλυσε τα στοιχεία του ιστορικού φασισμού και τα στοιχεία του καθεστώτος της Αθήνας, που δεν έχει λαϊκή υποστήριξη, δεν έχει ιδεολογία, δεν εκφράζει την αντίδραση των χαμηλών τάξεων αλλά την ανάγκη προώθησης τεχνοκρατών μέσα σε μια κατάσταση γενικής υποανάπτυξης— καταφέρνει να μας δώσει να καταλάβουμε γιατί το καθεστώς της Αθήνας είναι πιο επίφοβο και πραγματοποιήσιμο από ένα φασιστικό καθεστώς, ακόμη και σε μια χώρα όπως η Ιταλία που νομίζει ότι εξαφάνισε τις αρχαϊκές συνθήκες που επιτρέπουν την επικράτηση της πολιτικής ανωμαλίας.

[…]

1971

Ουμπέρτο Έκο, Η Σημειολογία Στη Καθημερινή Ζωή, εκδ. Μαλλιάρης-Παιδεία