Ακίνδυνα Κόμικς

Στο άρθρο Ο Δικαστής “Ντρεντ” Πολύδωρας, είχα μια διαφωνία με τον JustAnotherGoneOff που χαρακτηρίζει το κομικ αυτό (όχι τη κυβέρνηση, το άλλο κόμικ) σαν "πασίγνωστο αηδιαστικό νεοναζιστικό". Επίσης σε σχόλιό του ο NetPen σημειώνει «Ο Δικαστής Ντρεντ, ως “ηρωοποίηση” της αυθαιρεσίας και της ανέλεγκτης καταστολής (”I am the law!”) είναι από τις χειρότερες κομιξίστικες μορφές, συμφωνώ. Αν θέλει κανείς να ειρωνευτεί τα χειρότερα σενάρια για την κοινωνία, δεν κάνει ήρωα τον εκφραστή τους. Το αντίθετο».

Να ξεκινήσω από το σημείο που συμφωνώ. Ο κόσμος του Ντρεντ είναι ένα καθεστώς μιλιταριστικού ολοκληρωτισμού. Δεν υπάρχει καν η δικτατορία του ενός κόμματος, όπως την είδαμε στους ολοκληρωτισμούς του 20ου αιώνα. Απουσιάζει κάθε έννοια πολιτικής οργάνωσης. Υπάρχουν οι Δικαστές, και μετά το Χάος. Για την ακρίβεια, υποτίθεται ότι, οι Δικαστές υπάρχουν προκειμένου η μεταπυρηνική κοινωνία της Μεγκασίτυ να μην κατρακυλήσει στο χάος.

Πέρα από τη δομή της κοινωνίας και την απάνθρωπη δράση των Δικαστών, υπάρχει και μια παραπομπή στη "μήτρα" των Δικαστών πανταχού παρούσα. Είναι αδύνατον να την αγνοήσει κάποιος. Τα δύο S στο κράνος των Δικαστών, ακριβώς στο ύψος των ματιών. Ουδεμία χρεία άλλων μαρτύρων, νομίζω.

Το ζήτημα που προκύπτει είναι κατά πόσο ο "μύθος" του κόμικ προκαλεί την σιωπηρή (ή πολύ περισσότερο ρητή) συγκατάβαση του αναγνώστη στην αυθαιρεσία, την απανθρωπιά, την κτηνωδία των Δικαστών. Κατά πόσο η Μεγκασίτυ προβάλλει σαν ένας "νέος γενναίος κόσμος".

Να ξεκινήσω από το δεύτερο. Η Μεγκασίτυ, κατά τη γνώμη μου, δεν είναι ένα φουτουριστικό Ράιχ. Είναι ένας κόσμος ξεχαρβαλωμένος, σε αποσύνθεση. Είναι μια όαση(-βάλτος) τάξης σε μια απειλητική έρημο αταξίας. Ναι, όαση τάξης, από 'κείνο το είδος τάξης με την αποπνικτική μυρωδιά φρέσκου ανθρώπινου κρέατος. Οι Δικαστές δεν πουλάνε μια υπόσχεση νέου "ζωτικού χώρου". Αλλά ότι η έρημος της αταξίας δεν θα καταπιεί την όαση της τάξης. Νομίζω πως καθένας μπορεί να διακρίνει ένα παραλληλισμό με τη ρητορική για τη λεγόμενη Τρομοκρατία και τον πόλεμο της Δύσης εναντίον της.

Θεωρώ ότι η Μεγκασίτυ στις σελίδες του κόμικ κατά κανένα τρόπο δεν προβάλλει σαν ένας Παράδεισος, μια Ουτοπία. Ούτε καν σαν ναζιστική "ουτοπία". Στην "καλύτερη" περίπτωση μου φαίνεται σαν αναπόδραστη εκτρωματική κατάληξη κάθε ολοκληρωτικής "ουτοπίας". Στη "χειρότερη", σαν εκτρωματική κατάληξη της ίδιας της κατασκευής του Κράτους. Δεν θυμάμαι ποτέ διαβάζοντας κάποια ιστορία να σκέφτομαι "τι ωραία θα ήταν να ζω εκεί". Η εικόνα που έχω στο μυαλό μου είναι αυτή της ασφυκτικής καταπίεσης, του παράλογου ελέγχου, του αδιέξοδου.

Στο σκηνικό αυτό παρακολουθούμε τις περιπέτειες του δικαστή Ντρεντ. Σίγουρα είναι ο πρωταγωνιστής. Και η αφηγηματική δομή του εβδομαδιαίου κόμικ επιβάλλει, ανεξαρτήτως τι αντιμετωπίζει στην τρέχουσα ιστορία, να είναι παρών και στην επόμενη. Εκτός από πρωταγωνιστής είναι και ο Ήρωας. Διαπράττει φοβερά και τρομερά πράγματα, του συμβαίνουν (ενίοτε) φοβερά και τρομερά πράγματα. Η μομφή είναι ότι αν θες καταδείξεις την ασχήμια και τη φρίκη του ολοκληρωτισμού δεν το κάνεις με ήρωα της αφήγησής σου τον κατεξοχήν εκφραστή του ολοκληρωτισμού.

Ας αφήσουμε για μια στιγμή, αλλά όχι στην άκρη, τον Δικαστή Ντρεντ. Κι ας πιάσουμε τον ήρωα ενός άλλου, ακίνδυνου, κόμικ. Τον Σούπερμαν.

Ο Σουπερμαν και η Μετρόπολις φαίνεται να είναι ο αντίθετος πόλος του Ντρεντ και της Μεγκασίτυ. Εδώ έχουμε ένα κόσμο θετικό, με ανθρώπους αισιόδοξους, που ζουν στην αιχμή του μοντέρνου. Ο δε ήρωας είναι η προσωποποίηση της έμφυτης καλωσύνης. Ο Ντρεντ στις διαμαρτυρίες ενός πολίτη που πάει φυλακή για μια γελοία παράβαση, με παγερή αδιαφορία, αν όχι ενδόμυχη χαιρεκακία, θα επαναλάβει για νιοστή φορά το γνωστό "I am the Law". Ο Κλαρκ Κεντ, αντίθετα, με τη σούπερ ακοή του θα αντιληφθεί την έκκληση ενός παιδιού που έχει παγιδευτεί στις γραμμές του τρένου. Θα μεταμορφωθεί σε Σουπερμαν και με υπερηχητική ταχύτητα θα καλύψει την απόσταση όποια κι αν είναι Με τις υπεράνθρωπες δυνάμεις του είναι σε θέση, και το κάνει, να αποτρέψει κάθε δυστύχημα. Αλλά κι αν η αφήγηση επιάλλει για δραματουργικούς να συμβεί το κακό, ο Σουπερμαν θα υπερβάλλει εαυτόν για να επαναφέρει τα πράγματα στην αρχική τους κατάσταση.

Όμοεφος κόσμος, ηθικός, αγγελικά πλασμένος. Ίσως όχι πλασμένος αγγελικά, αλλά με έναν άγγελο σε ρόλο συντηρητή.

Αν όμως ξύσουμε λίγο την επιφάνεια ο καθ'οδόν προς την ουτοπία κόσμος του Σούπερμαν αρχίζει να μοιάζει, τουλάχιστον σε μένα, με μια νικητήρια εκδοχή του κόσμου του Ντρεντ. Αν οι κάτοικοι της Μεγκασίτυ έχουν αποδεχθεί τον ολοκληρωτισμό των Δικαστών, σαν αναγκαία συνθήκη για τη διατήρηση της τάξης (αυτής με τη γνωστή μυρωδιά), οι κάτοικοι της Μετρόπολις έχουν μεταβιβάσει τις εθύνες τους, αλλά και την ελευθερία που η ανάληψη αυτών συνεπάγεται, στον Σούπερμαν.

Στην Μετρόπολις δεν θα πας στη φυλακή επειδή πέταξες ένα χαρτάκι στο δρόμο. Εξάλλου υπάρχει μια καλή πιθανότητα από τη στιγμή που φύγει από το χέρι σου μέχρι να φτάσει στο έδαφος, να περάσει και να το πιάσει ο Σούπερμαν. Εδώ που τα λέμε ο μετροπολίτης δεν χρειάζεται να ανησυχήσει ούτε αν ένα εργοστάσιο θα μολύνει τον αέρα ή το νερό της πόλης. Αν αυτό συμβεί θα καθαρίσει, κυριολεκτικά και μεταφορικά, ο Σούπερμαν. Δεν έχει λόγο να καινοτομήσει, ότι κι αν επινοήσει είναι βέβαιο πως ο Σουπερμαν θα το κάνει καλύτερα και γρηγορότερα. Μπορεί βεβαίως να γκρινιάξει επειδή ο Σούπερμαν, φυσώντας με τα σούπερ πνευμόνια του για να διώξει το χημικό νέφος, του ξερίζωσε την πορτοκαλία από τον κήπο. Μπορεί ακόμα και να εξοστρακίσει τον Σούπερμαν από τη πόλη. Αλλά μέσα του ξέρει πως ο Σούπερμαν με την, επίσης σούπερ, γενναιοψυχία του δεν θα επιδείξει μνησικακία. Από τις εσχατιές του σύμπαντος θα ακούσει τις οιμωγές "βοήθεια Σούπερμαν, ο ουρανός πέφτει στα κεφάλια μας". Και θα τρέξει να καρφώσει τον ουρανό πίσω στη θέση του στο στερέωμα.

Για μένα ο κόσμος του Σούπερμαν είναι κι αυτός μια δυστοπία. Επειδή είναι παστέλ δυστοπία είναι λιγότερο άσχημος από την κατάμαυρη δυστοπία τιυ Ντρεντ;

Θα συμφωνήσω πως τα παιδιά δεν διαθέτουν πολιτικό κριτήριο. Έχουν όμως, πιστεύω, ανεπτυγμένη αν και όχι ώριμη την αίσθηση της αναλογίας. Ή της αναλογικότητας, αλλά δεν είμαι σίγουρος πως ταιριάζει αυτή η λέξη. Σίγουρα ένα παιδί δεν είναι σε θέση να αντιληφθεί τον ολοκληρωτισμό του Ντρεντ με πολιτικούς όρους. Το βρίσκω απίθανο να κατανοήσει,με την πρώτη, πως οι Δικαστές δεν είναι λύση αλλά πρόβλημα. Πιστεύω όμως πως είναι σε θέση να κρίνει ως εξωφρενική τη φυλάκιση κάποιου για κατοχή ζάχαρης. Και σκέφτομαι τώρα μήπως το συγκεκριμένο αδίκημα τέθηκε επίτηδες από τους δημιουργούς του κόμικ ακριβώς επειδή ανταποκρίνεται στην επιθυμία των παιδιών για γλυκά.

Ο Ντρεντ θα στείλει στη φυλακή ένα παιδί επειδή μασάει τσίχλα. Ο Σούπερμαν θα ξεριζώσει όλα τα ζαχαροκάλαμα, θα μαζέψει όλα τα σνακ και τα ζαχαρωτά και τέλος θα κατασκευάσει ένα εργοστάσιο συνθετικής ζάχαρης που δεν χαλάει τα δόντια. Από ποιον είναι ευκολότερο να ξεγελαστεί ένα παιδί;

Ο πατερναλισμός του Σούπερμαν (η μεταχείριση που επιφυλάσσει στους μετροπολίτες μου φαίνεται αυτή του σοφού γονέα προς ανώριμα τέκνα) τι πιθανότητες έχει να γίνει αντιληπτός από ένα παιδί σαν μια συμπεριφορά λαθεμένη;

Φυσικά δεν υποστηρίζω πως αν ένα παιδί μεγαλώσει διαβάζοντας Σούπερμαν θα γίνει ένας ενήλικος ευεπίφορος στη χειραγώγηση. Κι από την άλλη δέχομαι πως ο Δικαστής Νρεντ (το κόμικ) δεν είναι δα και ο V for Vendetta. Νομίζω όμως πως επίσης είναι κάπως τραβηγμένο να το ρίξουμε στο πυρ το εξώτερο.

Αισίως έφτασα τις 1200 λέξεις! Δεν το ξανακάνω.