Ο Παζολίνι για το Παρίσι - μέρος πέμπτον και έσχατο

Αυτό πού τό Κράτος κάνει μέ τους απροσάρμοστους, είναι φρικτό. 'Αλλά καί τί νά κάνει; Τό «σύστημα» δέν έπεσε άπ' τόν ουρανό, αλλά τό εξέφρασαν οι άνθρωποι: καί οί άνθρωποι είναι άθελα τους ρεαλιστές. Ή διακήρυξη τοΰ «αδιόρθωτου» εξ αιτίας κάποιου νέου πού ιδιαίτερα «έχει παρεκτραπεϊ» είναι πραγματικά ρεαλιστική. Οί νέοι πού παρεκτρέπονται έχουν γίνει γενικά έξ αιτίας τής «εξευτελιστικής» διαφοράς τους, προσωπικότητες πολύ ισχυρές καί ιδιόρρυθμες. Έχουν ένα ραφιναρισμένο μηχανισμό συναισθηματικών καί πνευματικών αντιδράσεων. Στην εξυπνάδα τους υπάρχει κάτι τό δαιμονιακό, δπως σέ έναν πολιτικό, σέ ένα διανοούμενο ή σ' ένα σοφό. Κανένας πολιτικός, διανοούμενος ή σοφός δέν θάλεγε ποτέ νά αποκρυφθεΐ οΰτε τό πιό ασήμαντο από τά χαρακτηριστικά πού τόν κάνουν αυτό πού είναι. Αυτός θεωρεί τόν εαυτό του αδιόρθωτο σέ άλλες μορφές ζωής: επίσης θεωρεί αυτό του τό αδιόρθωτο σάν τό πιό ιερό του δικαίωμα. 'Ακόμα κι ένας εγκληματίας, ένας ληστής, ένας τοξικομανής -όταν έχουν περάσει ένα ορισμένο όριο- αισθάνονται, αυτό τους τό απελπισμένο δικαίωμα νά μείνουν οπωσδήποτε, όσο κι αν πονέσουν, ό εαυτός τους. Τό νά χαρακτηρίζεις λοιπόν κάποιον αδιόρθωτο σημαίνει νά επικυρώνεις ένα δεδομένο γεγονός καί νά καθορίζεις μιά μορφή ελευθερίας. "Οτι αυτό συμβαίνει στό σκοτεινό χώρο τής ιστορίας είναι φοβερό· αλλά μέ τήν εξουσία πρέπει νά έχεις μιά έξυπνη σχέση (ακόμα, καί ιδιαίτερα, στον ανοικτό αγώνα μαζί της) καί νά τής φορτώνεις αδίστακτα όλα τά σφάλματα, προσπαθώντας νά κάνεις αυτή τήν ενέργεια τόσο πιό αξιέπαινη δσο πιό εξτρεμιστική.