Ο Παζολίνι για το Παρίσι - μέρος τρίτον

Γεννήθηκε αυτή ή «έρευνα» (όπως αυτοχαρακτηρίζεται). Οί νέοι «απροσάρμοστοι» διηγήθηκαν τίς εμπειρίες τους, ζητώντας σιωπηρά βοήθεια, οί νέοι αστοί διανοούμενοι τους άκουσαν καί προσπάθησαν νά τους δώσουν χέρι βοήθειας. Κακώς, προφανώς. Δέν άρκεϊ νά σκεφθείς ότι οί «απροσάρμοστοι» -ακόμα καί στίς πιό σοβαρές περιπτώσεις- μπορούν νά βοηθηθούν γιά νά τους βοηθήσεις. Νά τους βοηθήσεις άπό τί; Οί νέοι αστοί ευεργέτες (πού ποτέ βέβαια δέν θάθελαν ν' ακούσουν νά τους αποκαλούν έτσι) θά έχουν γευθεί τήν πικρία της αποτυχίας καί της παρηγοριάς. Οί «απροσάρμοστοι» θά συνεχίσουν τό δρόμο τους, καί τώρα θά είναι ακόμα εκεί, στή μίζερη ζωή της πολιτιστικής υποστάθμης, στή νύχτα μιας πόλης πού έγινε αθεράπευτα βίαιη, άδεια καί άγρια.

Δύο άπ' αυτούς πέθαναν τραγικά. Γιά τόν ένα αναφέρει ή «έρευνα» μέ λακωνικό κουράγιο. Γιά τόν άλλο, τόν Έρος Άλέξι, μαθαίνουμε από μία ανθολογία πού δημοσιεύτηκε μερικούς μήνες πρίν άπό τόν Μονταντόρι, πού συγκέντρωσε μερικούς φτωχούς του στίχους.

Μέ μία γλώσσα άμορφη καί ανώνυμη, γλώσσα τεχνικής δουλειάς, ό επιμελητής αυτής τής έρευνας, Κανκρίνι, αναγγέλλει αμέσως ποια είναι τά όρια, οί σκοποί καί οί χαρακτήρες τού βιβλίου. 'Ανακοινώνει επίσης τή μεθοδολογία. Όλα αυτά σύμφωνα μέ τήν παράδοση τών άγγλοαμερικανικών επιστημονικών βιβλίων -κοινωνιολογικών ή ανθρωποοντολογικών. Μόνο πού οί πρόλογοι αυτών τών τελευταίων είναι γενικά γεμάτοι χιούμορ, αν καί, στ' αλήθεια, καλό χιούμορ, μαζί μέ μιά εκδήλωση μετριοφροσύνης (πού οφείλεται στην σιγουριά γιά τόν εαυτό τους), ενώ ό πρόλογος τοΰ Κανκρίνι είναι σοβαρός, ξερός, κοφτός, κρύος, σχεδόν άχρωμος, καί επομένως άλλαζονικός (λόγω βέβαια τής μεγάλης έλλειψης σιγουριάς). Άπό τό αφιέρωμα στό «βιετναμικό λαό» ώς τήν αποδοχή τής χρηματοδότησης τής εργασίας άπό τό «Ίδρυμα Άνιέλλι στό Τορίνο» καί τίς πληροφορίες πάνω στον τρόπο ενέργειας, ό Κανκρίνι φαίνεται νά θέλει νά καλύψει τήν έξαρση του πίσω από μιά γλωσσική συμπεριφορά απόλυτα ανέκφραστη όλο γεγονότα καί πληροφορίες.

Ότι μετά τό βιβλίο είναι κακόβουλο, παθητικό καί παθιασμένο ώς τή μνησικακία, είναι φυσικά αμέσως καθαρό. Κι ωστόσο εξακολουθεί επίμονα νά φιλοδοξεί νά παρουσιάζεται σά μιά επιστημονική έρευνα καί επομένως αμερόληπτη. Πίνακες, στατιστικές, κατάλογος, ημερομηνίες υπάρχουν γιά νά τό αποδείξουν. Οί τοξικομανείς νέοι, πού πλησιάζει ό Κανκρίνι καί τό επιτελείο του, σύμφωνα μέ τά μέτρα μιας συνάντησης πού αυτοσυγκροτεϊται (Ή «Κοινότητα» τού Πιάτσα Μπολόνια»), τείνουν νά παρουσιαστούν σά σκοτεινές υπαρξιακές παρουσίες, πού εκφράζονται συγκεκριμένα αλλά ποτέ δέν παρουσιάζονται, καί, ταυτόχρονα, σάν παρουσίες μυθικές: οί πράξεις καί τά λόγια τους -κάτω από τόν επιστημονικό διαχωρισμό μέ τόν όποιο αντιμετωπίζονται από τόν Κανκρίνι καί τό επιτελείο του- αποκτούν ένα είδος διάσπασης τέτοιας πού οί συνομιλητές τους, αφού τους γνωρίζουν φυσικά, μένουν θύματα τής επιστροφής ενός ταξικού διαχωρισμού, λόγω τοϋ οποίου «τους είναι αδύνατο νά τους γνωρίσουν».

'Αλλά τόσο στην ιδιότητα τών «υπαρξιακών παρουσιών» όσο καί στην ιδιότητα τών «μυθικών παρουσιών» τών νέων υπερισχύει ή ιδιότητα τών «αντικειμένων μιας έρευνας». Όλ' αυτά δημιουργούν μιά δυσάρεστη σύγχυση. Σάν πραγματικά πρόσωπα, ό Γκουίντο, ό Τζιόρτζιο, ό Φράνκο, ό Λουτσίο, ό Φίλιππο κ.ά. μιλούν χαμηλόφωνα, σάν πρόσωπα μυθικά καταλήγουν στην ρητορική. Σάν «αντικείμενα» μιας ιατρικής ή κοινωνιολογικής έρευνας, μπορούσαν νά σταθούν μόνο αν επιτύγχαναν σάν πρόσωπα πραγματικά ή μυθικά. Γιατί; Άκριβώς γιατί αυτό τό βιβλίο δέν είναι μιά κλασική επιστημονική έρευνα (δηλ. αντικειμενική αλλά «μέσα στό σύστημα»), αλλά είναι μιά μονομερική έρευνα, πού θέλει νά δείξει τά άσχημα τής αντικειμενικότητας (πού μπορεί νά επιτρέψει, στο περιθώριο της εξουσίας, νά συμπεριφέρεται σε ανθρώπινα όντα καθώς σέ χρονολογίες).